ذبح گوسفند به روش حلال و حرام چگونه است؟

آموزش ذبح کردن گوسفند به روش صحیح و اصولی آن 

ذبح کردن گوسفند روشی است برای سربریدن حیوان که در گوسفندان با اصطلاحی به عنوان ذبح گوسفند (سربریدن گوسفند) شناخته می شود.

قربانی کردن گوسفند، سنتی دیرینه و پرمعنا در فرهنگ‌های دینی مختلف است که نمادی از ایثار و بندگی محسوب می‌شود. ریشه این عمل به واقعه تاریخی ذبح اسماعیل توسط حضرت ابراهیم (ع) بازمی‌گردد؛ زمانی که به فرمان الهی، گوسفندی جایگزین فرزند شد. از آن زمان، قربانی کردن گوسفند (قربانی گوسفند) به عنوان یک فریضه دینی و عملی خداپسندانه، به ویژه در عید قربان، ادامه یافته است.

با این حال سوالات زیادی در خصوص ذبح کردن گوسفند مثل این سوال که سر گوسفند از کجا باید بریده شود، به میان آمده است.

در این صفحه از سایت طباخی‌ها | مرجع تخصصی کله‌پاچه در ایران، به بررسی ذبح گوسفند به روش حلال و حرام و جزئیات آن می‌پردازیم. تا انتها همراه ما باشید.

آموزش ذبح گوسفند در جهت حلال کردن گوسفند 

طریقه ذبح گوسفند به روش حلال (ذبح شرعی گوسفندان) که باعث حلال کردن گوسفند و گوشت آن می شود، به این‌گونه است که بخش حلقوم گوسفند و مری و دو بخش شاهرگ به‌صورت کامل که در دوطرف حلقوم قرار دارند باید بریده شوند و این کار باید تا خروج کامل روح از بدن انجام گیرد، و زمانی که گوسفند دیگر جان ندارد باید سر از بدن جدا شود.

در زمان ذبح شرعی گوسفند، حلقوم (نای) باید در قسمتی بریده شود که نزدیک‌تر به بدن حیوان باشد، نه نزدیک به سر.

به بیان دقیق‌تر:

ذبح باید در ناحیه‌ی پایین‌تر از گلو، بین سر و بدن انجام شود؛

محل صحیح، جایی است که چهار رگ اصلی (حلقوم، مری و دو رگ گردن) قطع شود و این قسمت باید به بدن نزدیک‌تر باشد.

اگر حلقوم خیلی نزدیک به سر بریده شود (مثلاً وسط گردن یا بالاتر)، ذبح ممکن است باطل باشد مگر اینکه رگ‌ها همگی بریده شده باشند و خون‌گیری کامل صورت گرفته باشد (در فقه برخی مراجع سخت‌گیرانه‌تر است).

نتیجه:
✅ حلقوم باید در ناحیه‌ای بریده شود که نزدیک‌تر به بدن است، نه به سر.

البته فردی هم که قرار است عملیات ذبح گوسفند را انجام دهد باید مسلمان باشد و پیرو دین اسلام باشد تا هنگام انجام عمل سر گوسفند بریدن، گوسفند حرام گوشت نشود.

همچنین فرد ذبح کننده (ذابح) هنگامی که قصد ذبح را دارد باید با نام خدا کارش را آغاز کند. استفاده از ابزار آلات تیز مثل چاقوی بسیار تیز در هنگام انجام عمل ذبح کردن گوسفند بسیار ضروری خواهد بود. در واقع این همان ذبحی است که در هنگام عید قربان نیز از آن استفاده می کنند و گوسفندان زیادی را در این روز قربانی می کنند. در عین حال باید به آن به عنوان یک روش سالم جهت ذبح گوسفند نگاه کنیم.

شرایط سربریدن (ذبح گوسفند) به روش حلال

در هنگام ذبح گوسفند یا همان سر بریدن گوسفند به روش حلال باید گوسفند به سمت قبله قرار گیرد و زمانی که کاملاً جان داد باید سرش به‌صورت کامل از بدن جدا شود.

سپس علاوه بر نکاتی که در بالا در خصوص فرد ذبح‌کننده گفتیم، استفاده از وسایل تیز برای جداسازی چهار رگ گردن می‌تواند بسیار اهمیت داشته باشد.

در هنگام انجام عمل ذبح و سر بریدن گوسفند، و قبل از اینکه روند سر بریدن شروع شود، فرد ذبح‌کننده باید نیت کند و سپس چاقوی تیز را بر روی گلوی گوسفند قرار دهد و سپس نام خدا را ادا کند و سرانجام سربریدن گوسفند را به پایان رساند. گفتن عبارت بسم‌الله می‌تواند برای شروع انجام کار ضروری باشد.

بعد از انجام ذبح، باید تلاش شود تا حیوان حرکتی نکند تا زمانی که جان حیوان تمام شود، و باید صبر کرد تا بعد از این عمل روند ذبح بطور کامل انجام گیرد. معمولاً بعد از سربریدن باید به مقدار معمول خون از بدن گوسفند قربانی بیرون بیاید.

بررسی جزئیات ذبح گوسفند به روش اسلامی

جزئیات انجام ذبح گوسفند به روش اسلامی بر اساس نکاتی است که قبلاً ذکر شد؛ ولی باید فرد ذبح‌کننده گوسفند بریدن را از بخش زیر گلو و مری و دو شاهرگ اصلی حلقوم گوسفند آغاز کند و به طور کامل آن‌ها را ببرد. به‌هیچ‌عنوان نباید به عمل شکافتن اکتفا کرد، چون باید روند کار تا قطعی کامل انجام گیرد.

روند جان‌دادن نیز باید به‌صورت کامل انجام شود تا فرد ذبح‌کننده بتواند سر حیوان را از تنش جدا کند. یکی از نکاتی که دراین‌خصوص باید در نظر بگیریم این است که درصورتی‌که سر گوسفند توسط فرد ذبح‌کننده جدا شود؛ ولی حیوان نمرده باشد، گوشت حیوان مربوطه به‌هیچ‌عنوان حرام نیست.

ولی باید در نظر داشته باشید که قبل از اینکه حیوان به‌صورت کامل جان دهد، نباید پوست را از بدنش جدا کرد. البته زمانی که روح به‌صورت کامل از بدن جدا شد، تمامی اجزای حیوان حلال است در غیر این صورت تا قبل از جداشدن روح از بدن همه چیز او حرام خواهد بود و باید آن را در نظر بگیرید.

مستحبات سربریدن گوسفند (ذبح گوسفند) به روش حلال چیست؟

در روش حلال ذبح گوسفند (سر بریدن گوسفند) که به آن ذبح اسلامی نیز می‌گویند، شرایطی وجود دارد که اگر رعایت شود بسیار خوب است و در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

•   اولین مورد این است که در هنگام ذبح باید دو دست و یک پای گوسفند را ببندیم و یک پای دیگر او باید به‌صورت کامل باز گذاشته شود. قبل از انجام روند عمل ذبح باید به گوسفند آب بدهیم. البته هرچه سریع‌تر سر حیوان را ببریم، بسیار آن را در شرایط بهترین نیز قرار می‌دهد.
•   فردی که ذبح را باید انجام دهد باید روبه‌قبله باشد.
•  کارد و چاقویی که فرد ذبح‌کننده می‌خواهد از آن استفاده کند باید بسیار تیز باشد تا حیوان اذیت نشود. این مورد باید دقیقا رعایت شود تا بتوانیم ذبحی درست و سالم را اجرا کنیم و در عین حال به گوسفند آزار نرسانیم.
•  هنگام سربریدن گوسفند هیچ گوسفند دیگری نباید در محل باشد و فرایند سربریدن را نباید ببینید.
•  بریدن سر حیوان در شب قبل از روز جمعه و یا قبل روز جمعه نباید باشد.
•  بهتر است فردی که گوسفند را خودش پرورش داده نسبت به روند انجام ذبح اسلامی اقدامات لازم را به انجام برساند.

ذبح گوسفند به روش حرام چگونه است؟

طریقه ذبح گوسفند به روش حرام تقریباً کمی با ذبح به روش حلال برابری می‌کند؛ ولی درصورتی‌ که برخی از اعمال ذکر حلال انجام نگیرد ذکر به‌صورت حرام انجام شده است.

در حالت کلی اگر بسم‌الله گفته نشود و ابزاری که قرار است از آن استفاده شود بسیار تیز نباشد می‌تواند باعث آزار و اذیت حیوان شود و در نتیجه روند ذبح ناقص صورت می‌گیرد و ذبح به‌صورت حلال نخواهد بود.

درصورتی‌که قبل از ذبح به حیوان آب‌داده نشود، ذبح حلال نیست و حرام است و باید به این امر توجه کامل و کافی داشته باشیم.

حیوان باید در هنگام ذبح به صورت روبه قبله باشد، درصورتی که روبه قبله نباشد، ذبح حلال نخواهد بود و حرام است.

در هنگام ذبح باید صبر کنیم تا روح از بدن گوسفند به‌صورت کامل جدا شود تا دیگر جانی در بدن او نباشد. درصورتی‌که کمی تنبلی در این امر صورت گیرد و کار بدون توجه به این امر انجام شود، ذبح به‌صورت حرام خواهد بود و این مورد نیز یکی دیگر از نکات مهمی است که باید به آن توجه کنیم.

حکم شرعی گوسفند مرده و ممنوعیت مصرف گوشت مردار

در فقه اسلامی، هر حیوانی که بدون ذبح شرعی بمیرد، به آن “مردار” گفته می‌شود و مصرف گوشت آن حرام است. مردار حتی اگر از حیوانات حلال‌گوشت (مثل گوسفند یا گاو) باشد، در صورتی که تذکیه اسلامی (ذبح شرعی) بر آن انجام نشده باشد، نجس و غیرقابل مصرف است.

اما مسئله تنها به خوردن ختم نمی‌شود. اگر حیوان مرده دارای خون جهنده (خونی که با فشار خارج می‌شود) باشد، مانند گوسفند، گاو یا مرغ، بدن آن نیز نجس به حساب می‌آید و تماس آن با اشیاء یا بدن انسان، باعث انتقال نجاست می‌شود.

📌 تذکیه شرعی یعنی چه؟

تذکیه، همان ذبح اسلامی یا (نحوه سر بریدن گوسفند) است و حتما لازم است که برای این منظور آموزش سر بریدن گوسفند را بطور کامل قبلا دیده باشیم:

حیوان باید ذاتاً از گونه حلال‌گوشت باشد (مثلاً گوسفند، بز، گاو، شتر، مرغ).

رو به قبله ذبح شود.

با نام خدا و توسط مسلمان بالغ انجام گیرد.

ابزار بُرنده و تیز باشد.

خون‌گیری کامل انجام شود.

اگر این شرایط رعایت شود، گوشت حیوان طاهر (پاک) و قابل مصرف است.

🚫 استثناها:

حیواناتی مانند سگ و خوک، حتی اگر ذبح شرعی و حتی نحوه سر بریدن گوسفند نیز به درستی انجام شود، ذاتاً نجس و حرام‌گوشت هستند و هیچ‌گاه طاهر نمی‌شوند.

حیواناتی که با مرگ طبیعی یا بر اثر برق‌گرفتگی، تصادف یا بیماری بمیرند، مردار محسوب می‌شوند و گوشت آن‌ها قابل استفاده نیست.

🤔 چرا شناخت حکم گوشت مردار اهمیت دارد؟

در بسیاری از موارد، ممکن است گوشت بدون تذکیه وارد بازار شود یا هنگام ذبح، اصول شرعی رعایت نشود. برای همین:

شناختن حیوانات حلال‌گوشت

و آشنایی با روش صحیح ذبح اسلامی

برای هر مسلمانی ضروری است، به‌ویژه کسانی که در صنعت دام، قصابی، طباخی یا فروش گوشت فعالیت دارند.

بررسی مزایای ذبح حلال

انجام ذبح حلال و یا همان ذبح اسلامی مزایای بسیار زیاد دارد:

از نظر بهداشتی، انجام ذبح اسلامی باعث می‌شود تا خون به‌صورت کامل از بدن حیوان مربوطه خارج شود. این کار باعث می‌شود تا کیفیت گوشت نیز به بالاترین حد ممکن خودش برسد. البته از نظر اعتقادی نیز گفته شده که در هنگام انجام ذبح اسلامی گفتن نام خدا می‌تواند برای گوشت بسیار پربرکت باشد.

همچنین از نظر اخلاقی نیز می‌توانیم در نظر بگیریم که هیچ‌گونه حیوان آزاری در طول انجام ذبح انجام نگیرد و همه چیز بر مبنای اصول کامل گفته شده باشد.

در هنگام انجام ذبح گوسفند به چه ابزارهایی نیاز داریم؟

در هنگام انجام ذبح گوسفند زنده به ابزارهای مهمی نیاز داریم که در ادامه به آن‌ها اشاره می کنیم:

1.    اولین مورد وجود یک چاقوی طبیعی و یا ابزار بسیار تیز و البته مناسبی است که بتواند روند برش را به ساده‌ترین حالت ممکن انجام دهد. این ابزار مربوطه باید به‌قدری تیز باشد که روند سربریدن گوسفند به‌صورت کامل انجام شود. همچنین در هنگام ذبح برای اینکه گوسفند تکان نخورد از یک سری طناب‌ها و یا برخی بندها استفاده می‌کنند تا چیزی مانع کار فرد ذبح‌کننده نشود و باید به این امر توجه کامل و کافی داشته باشیم.
2.      از دیگر مواردی که می‌توانیم دراین‌خصوص در نظر بگیریم این است که استفاده از وسایل بهداشتی مثل دستکش و مواد ضدعفونی‌کننده برای فرد ذبح‌کننده و در روند عمل ذبح می‌توانند بسیار مفید نیز به نظر برسند. در حالت کلی نیز کلیه موارد باید بر مبنای قوانین دینی و البته قوانین اسلام انجام گیرد تا روند ذبح به‌صورت حلال و اسلامی باشد.

سلاخی گوسفند 

سلاخی گوسفند یکی از مراحل اصلی در تهیه گوشت تازه و بهداشتی برای مصرف خانوار و بازار است. در فرآیند سلاخی گوسفند، ابتدا ذبح شرعی انجام می‌شود و سپس پوست‌کنی و جداسازی اعضای داخلی با دقت صورت می‌گیرد تا کیفیت گوشت حفظ شود.

• 

  کله پاچه گوسفندی بزرگ

  13.500.000 ریال افزودن به سبد خرید
• 

  کله پاچه گوسفندی کوچک

  12.000.000 ریال افزودن به سبد خرید
• تخفیف!

  کله کدو (کله بدون مغز، زبان، پاچه)

  4.200.000 ریال قیمت اصلی 4.200.000 ریال بود.3.600.000 ریالقیمت فعلی 3.600.000 ریال است. افزودن به سبد خرید
• 

  مغز گوسفند

  2.900.000 ریال افزودن به سبد خرید
• 

  پاچه گوسفند

  1.100.000 ریال افزودن به سبد خرید

رعایت نکات بهداشتی در هنگام سلاخی گوسفند بسیار مهم است، زیرا تأثیر مستقیم بر سلامت گوشت و ماندگاری آن دارد. بسیاری از قصابی‌ها و دامداری‌ها از روش‌های اصولی و تجهیزات استاندارد برای سلاخی گوسفند استفاده می‌کنند تا گوشت نهایی، سالم و مورد تأیید ناظران بهداشتی باشد.

قسمت های مختلف گوسفند پس از ذبح و سلاخی

پس از ذبح گوسفند، بخش‌های مختلفی از آن برای مصارف گوناگون انسان مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ مانند کله پاچه و سیرابی خام، سردست و ران برای تهیه خورشت‌ها،

قلوه‌گاه برای کباب، دل و جگر و جگرسفید و … برای غذاهای سنتی مثل جگرکی‌ها، و حتی استخوان‌ها برای آبگوشت و عصاره‌گیری.

در این میان، یکی از محبوب‌ترین بخش‌ها که در بسیاری از طباخی‌ها طرفداران زیادی دارد، کله پاچه است که از سر، زبان، پاچه‌ ، مغز گوسفند و سایر اجزای داخلی کله مثل چشم و بناگوش تشکیل شده و به عنوان یک صبحانه مناسب برای کبد چرب، سالم و مقوی شناخته می‌شود که می توانیم با قرار دادن کله پاچه و سیرابی در برنامه غذایی هفتگی خود، از خواص کله پاچه و سیرابی بهره مند شویم.

سیرابی گوسفند هم یکی دیگر از محصولات تهیه شده از گوسفند هست که در طباخی ها در وعده عصرانه به مصرف می رسد که سرشار از ویتامین های گروه ب و املاح معدنی نظیر کلسیم، سلنیوم، منیزیم، روی و دیگر املاح معدنی می باشد. سیرابی و شیردان یکی از درمانگرهای معده انسان است که می تواند مشکلات ناشی از ناراحتی های معدوی نظیر زخم معده و درد و نفخ معده را بهبود و حتی درمان کند.

در صفحه معرفی خواص باورنکردنی مصرف سیرابی می توانید اطلاعات کاملتری از این غذای خوشمزه و لذیذ و سنتی ایرانی بدست آورید.

عید قربان چه روزی است؟

عید قربان (عید الأضحی)، یکی از اعیاد مهم اسلامی است که هر ساله در دهم ماه ذی‌الحجه برگزار می‌شود. این عید یادآور آزمون الهی حضرت ابراهیم (ع) و تمایل ایشان به قربانی کردن فرزندش است که با جایگزینی گوسفند به فرمان خداوند به سرانجام رسید. در روز عید قربان، مسلمانان در سراسر جهان با قربانی کردن حیوانات و تقسیم گوشت آن بین خانواده، همسایگان و نیازمندان، جشن می‌گیرند و نماز عید قربان برپا می‌دارند؛ روزه گرفتن در این روز حرام است.

از نکات جالب این عید قربان می‌توان به انتقادات فعالان حقوق حیوانات از ذبح گسترده حیوانات و همچنین نام “بکری عید” اشاره کرد که در هند به دلیل قربانی کردن بز، به این نام شناخته می‌شود.

بهترین گوسفند برای قربانی کردن کدام است؟

در بازار خرید دام زنده، بیشتر افراد به‌دنبال گوسفندی گوشتی، سالم و مناسب برای قربانی هستند. گرچه نژاد گوسفند اهمیت دارد، اما سلامت، وزن، سن و شادابی دام اولویت اصلی است.

با این حال، اگر بخواهید از نظر نژادی هم انتخاب دقیق‌تری داشته باشید، برخی نژادها برای قربانی توصیه می‌شوند:

• گوسفند افشاری – رشد عالی و گوشت‌دهی بالا ✅

• گوسفند شال – بدنی درشت، مناسب برای قربانی ✅

• گوسفند لری – مقاومت بالا و گوشت مناسب ✅

• گوسفند سنگسری – نژاد مقاوم و سنتی

• گوسفند سنجابی – گوشتی و نیمه‌سنگین

• گوسفند مغانی – مخصوص مناطق شمال‌غربی

• گوسفند کرد – محبوب در غرب کشور

✅ نکته مهم: نژادهای گوسفند ایرانی تفاوت زیادی در کیفیت گوشت ندارند، پس هنگام خرید، سلامت دام را در اولویت بگذارید، نه صرفاً نژاد.

به طور سنتی، گوسفند نر برای این منظور ارجحیت دارد و وزنی بین ۴۰ تا ۶۰ کیلوگرم ایده‌آل محسوب می‌شود. نژادهای متعددی از گوسفند، به دلیل کیفیت گوشت و سلامت عمومی، برای قربانی کردن مناسب هستند که از آن جمله می‌توان به افشاری، سنگسری، سنجابی، شال، مغانی، کردی و لری اشاره کرد.

بررسی نکات دیگر از ذبح گوسفند

روند سر گوسفند بریدن یا همان نحوه ذبح گوسفند باید به دست یک قصاب حرفه‌ای انجام شود. در حالت کلی نیز قصاب می‌تواند به بهترین شکل و در یک مدت زمان مشخص روند ذبح و کشتن گوسفند را بر اساس قوانین دینی به انجام برساند. حال باید در نظر داشته باشید که نژادهای مختلف گوسفند نیز هستند که برای روند انجام ذبح یا کشتن گوسفند نیز بسیار مناسب به نظر می‌رسند.

همچنین در نهایت باید در نظر داشته باشیم که اگر ذبح بر اساس روش اسلامی و به‌صورت کاملا درست انجام شود، می توانیم بگوییم که ذبح مربوطه حلال است و تمامی بخش های گوسفند مربوطه نیز حلال خواهند بود و باید به این امر توجه داشته باشیم.

در این مقاله ما به بررسی نحوه ذبح گوسفند (ذبح شرعی گوسفندان) و اینکه دقیقا سر گوسفند از کجا باید بریده شود، (از ناحیه حلقوم گوسفند) پرداختیم و این موضوع را بررسی کنیم که ذبح گوسفند یا همان سر بریدن گوسفند به روش حلال و حرام چگونه است و جزئیات مربوط به آن‌ها را نیز مورد بررسی قرار دادیم.

در حالت اصلی نیز باید در نظر داشته باشیم که کشتن گوسفند و انجام ذبح حلال و یا ذبح اسلامی می‌تواند فواید بسیاری در بطن گوشت گوسفند ایجاد کند که از نظر مصرفی برای افراد مفید و سلامت باشد.

لازم به ذکر است که شکل صحیح این کلمه «ذبح گوسفند» است که برخی از مخاطبان آنرا به اشتباه ضبح گوسفند یا زبح گوسفند جستجو می کنند.

شیوه های ذبح گوسفند (سر گوسفند بریدن) به صورت حلال و حرام متفاوت است که بیشتر افراد نیز ذبح کردن گوسفند به روش حلال را انجام می دهند به طوری که در روش حلال تمامی شرایط اسلامی رعایت می شود و گوشت بدست آمده حاصل از ذبح نیز براساس روایات حلال خواهد بود.

روند ذبح کردن گوسفند باید بر مبنای کلیه قوانین اسلامی انجام شود تا درنهایت گوسفند این جانور نشخوار کننده اهلی و مقاوم، برای مصرف ما، به یک گوسفند حلال تبدیل شود.

همچنین در مورد آلایش دام گوسفندی مثل کله پاچه خام و سیرابی و سایر قسمت های مربوط به کله پاچه توضیحاتی ارائه دادیم.

بیشتر بخوانید: معرفی بهترین طباخی های تهران

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید عمده ظروف یکبار مصرف مناسب بسته بندی انواع مواد غذایی

سوالات متداول:

❓ بطور خلاصه سربریدن گوسفند چگونه است؟ ذبح گوسفند یا همان سربریدن گوسفند، روشی شرعی برای حلال کردن گوشت آن در اسلام است. این فرآیند شامل بریدن چهار رگ اصلی گردن (حلقوم، مری و دو شاهرگ) با چاقوی تیز، توسط فرد مسلمان، رو به قبله و با گفتن “بسم‌الله” است. هدف از آن، خروج کامل خون برای تضمین بهداشت گوشت و رعایت اصول دینی و اخلاقی (کاهش آزار حیوان) است. عدم رعایت این شرایط، ذبح را حرام می‌کند.

❓ روش پخت صحیح کله پاچه گوسفندی چگونه است؟

می توانید جهت پخت کله پاچه، به مقاله طرز تهیه کله پاچه ساده خانگی مراجعه و اطلاعات کاملی را جهت پخت این غذای خوشمزه دریافت کنید.

❓ از لحاظ کیفیت، بهترین کله پاچه کدام است؟

کله پاچه شیشک (بره نر جوان)

❓ در هنگام ذبح، حلقوم باید به سر نزدیک باشد یا به بدن حیوان؟